ေရွးေဟာင္းပစၥည္းထိန္းသိမ္းေရး

ေဒၝက္တာသန္းထြန္း

B.A. (Hons), M.A., B.L., Ph.D., D.Lit(london)

(အဖြဲ႔ဝင္၊ ျမန္မာသမိုင္းေကာ္မရွင္)

ေရွးေဟာင္းပစၥည္းကို ရွာတယ္ဆုိတာက အရင္က အျဖစ္အပဵက္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ခဵင္လို႔ ျဖစ္ပၝတယ္။ ေရွးပစၥည္းေတြက ကုန္ခဲ့တဲ့ေခတ္က လူေတြ ဘယ္လုိအစားအစာေတြကို ႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုး စားေသာက္ၾက တယ္။ ဘယ္လိုအဝတ္တန္ဆာကို ဝတ္ဆင္ၾကတယ္။ ဘယ္လုိေနၾကတယ္။ ဘာကို ယံုၾကည္တယ္ဆိုတဲ့ အခဵက္သံုးခဵက္ကို ေဖာ္ထုတ္ခဵင္လို႔ ျဖစ္ပၝတယ္။ အဲဒီလို ရွာေဖြလိုႚေတြ႔တဲ့ ပစၥည္းေတြကို တယုတယထုပ္ပိုးၿပီး သိမ္းထားလိုက္တာကေတာ့ အလြယ္ဆံုးေပၝ့။ ဒၝေပမယ့္ ျပတိုက္၊ စာၾကည့္တိုက္နဲ႔ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ေရွးပစၥည္းတခုရလာရင္ လုပ္ရမယ့္အလုပ္က ေလးမ်ိဳးေပၞလာတယ္။

(၁) Identification ဘာပစၥည္းလဲလိုႚ ေဖာ္ထုတ္ရမယ္။
(၂) Dating ဘယ္တံုးက ဘယ္သူက၊ ဘာအတြက္ လုပ္သြားသလဲလိုႚ ရွာရမယ္။
(၃) Conservation ဒီပစၥည္းကို ရထားတဲ့အတိုင္း ဆက္႓ပီးထိမ္းရမယ္။
(၄) Preserration ဒီပစၥည္းကို မေပဵာက္မပဵက္ရေအာင္ ထိမ္းရမယ္။
(၅) Renovation ပ်က္သေလာက္ပဲ ျပင္မယ္။

(၁) ဘာပစၥည္းလဲလို႔ ေဖာ္ထုတ္တဲ့အခၝ လြယ္တာရွိသလို၊ ခက္တာလည္းရွိပၝတယ္။ ခပ္လြယ္လြယ္ နမူနာျပရရင္ တုတ္ေခ်ာင္းေတြ႔တဲ့အခၝ ကႏုတံလား၊ တူလား၊ သိဖုိႚလိုတယ္။ ေပစာေတြ႔တဲ့အခၝ ေလာကီလား၊ ေလာကုတၱရာလား သိဖုိ႔လိုတယ္။ ဇာတာေတြ႔တဲ့အခၝ ဖြားတာလား၊ ေသတာလား၊ ဥကင္သဖြင့္တာလား သိရမယ္။ စာရင္းဇယားေတြ႔ရင္ ဖြားေသစာရင္းလား၊ အိမ္ေထာင္စာရင္းလား၊ အေရာင္းအဝယ္လား၊ အေကာက္အခြန္လား၊ အေပၝင္အႏွံလား၊ ခြဲၿပီးသိဖုိႚလိုပၝတယ္။ ေျမပံုေတြရင္ သာသနာေျမ၊ မင္းေျမ၊ အသည္ေျမ ခြဲၿပီး သိဖိုႚလိုပၝတယ္။ အဂၤလိပ္ေျမပံုမွာ ထိပ္ကေျမာက္၊ ျမန္မာေျမပံုမွာ ထိပ္က အေရွ႕ျဖစ္ပၝတယ္။ ပုရပိုက္မွာ Verso ဝမ္း Recto ေကဵာ ခဲြရျပန္တယ္။ အသံုးျပဳတဲ့အခၝ ေကဵာက္စာရဲႚ ဘယ္မဵက္ႏွာ စာေၾကာင္း ဘယ္ေလာက္ပၝတယ္လိုႚ အတိအကဵ ေဖာ္ျပရပၝတယ္။ လူေတြ႔ေမးျမန္းခဵက္ဆုိရင္ အပိုအလိုေတြ ရွိတတ္တယ္။ ွယွဥ္ၿပိဳင္ မစစ္ေဆးဘဲ မသံုးဝံပၝ။ ရက္စြဲ အပိုအလို၊ ေရွ႕ေနာက္မညီမညြတ္ ျဖစ္တတ္တယ္။ သူေျပာတာကို ျပန္စစ္မယ္ဆုိရင္ အေမးခံရသူက စိတ္ဆိုးလိမ့္မယ္။ သူမသိေအာင္ လုပ္ပၝ။

(၂) ပစၥည္းတခုကိုရလာရင္ ဘယ္သူဘယ္တံုးက ဘာအတြက္လုပ္တာလဲ ဆုိတာသိရမယ္။ သိပ္ေဟာင္းတဲ့ ပစၥည္းဆုိရင္ ဓၝတ္ခြဲခန္းတင္ရမယ္။ ျပတိုက္ေတြသြားၿပီး အလားတူပစၥည္းမ်ိဳး ရွာရမယ္။ သဲလြန္စရွာရမယ္။ သဲလြန္စဆုိတဲ့ နာမည္ကပဲ မခိုင္မၿမဲ အရွာရခက္တဲ့ ပစၥည္းလိုႚဆုိတယ္။ အင္မတန္ ပင္ပန္းတယ္။ အခ်ိန္ကုန္မယ္။ ပင္ပန္းရက်ိဳးနပ္သလုိ၊ အက်ိဳးမဲ့ အခ်ီးအႏွီး ျဖစ္သြားတာလဲ ရွိတတ္ပၝတယ္။ ရွာပၝတယ္၊ မေတြ႔ဘူးဆုိရင္ ခြင့္လႊတ္မယ္။ မရွိလုိႚ မသိဘူးဆုိရင္ ခြင့္မလႊတ္ပၝ။ ရွက္ဖုိႚလည္း ေကာင္းပၝတယ္။

(၃) ကိစၥတခု ဘယ္တုန္းကျဖစ္သလဲ၊ ပစၥည္းတခု ဘယ္တုန္းက လုပ္သလဲ သိဖုိႚလိုပၝတယ္။ Radio Carbon Dating တို႔ Thermoluminecent Dating ဆုိရင္ ျပည္တြင္းမွာမရ၊ အေျဖကို နဲနဲေစာင့္ရမယ္။ ေဒၞလာ နဲနဲသံုးရမယ္။ ရက္စြဲေဖာ္တဲ့အခၝ Relative Dating ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္နဲႚ ေဖာ္တာလဲရွိတယ္။ Alsolute Dating အတိအကဵ ေဖာ္ႏိုင္တာလဲရွိတယ္။ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္လုပ္ရရင္ ေအာက္ကဵမခံဘဲ ဒၝက Studied Guess ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္မွန္းတာလိုႚ ေျပာေလ့ရွိၾကတယ္။ ဒၝက ေက်ာက္ေခတ္ေဟာင္းကလိုႚ ေျပာရင္ အရင္အႏွစ္ ၂၀၀၀၀ ဝန္းက်င္လိုႚ ေျပာတာျဖစ္ေလေတာ့ ဒၝထက္ပို႓ပီး အႏုမစိပ္ႏိုင္ေတာ့ပၝ။ သမိုင္းသမားေရာ တူးေဖာ္ေရးသမားပၝ သတိထားရမယ့္အခဵက္က “လုိခ်င္တာမရွာနဲႚ၊ ေတြ႔တာမွတ္” ဆိုတဲ့ အခ်က္ပဲျဖစ္ပၝတယ္။ ေနာက္တခဵက္က သိပ္ေရွးကဵတဲ့ အႀကိဳသမိုင္း Prehistory ဆုိရင္ အေရွ႕အာဖရိက ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြကို စံတင္ထားၿပီး တျခားေဒသကလူေတြက အလုပ္လုပ္ၾကရပၝတယ္။ ေငြကုန္ေၾကးက်မဵားလိုႚ ခဵမ္းသာသူေတြရဲႚ အေထာက္အပံ့မပၝဘဲ လုပ္လိုႚ မျဖစ္သေလာက္ျဖစ္ပၝတယ္။ ဒီပစၥည္းေတြဟာ ႏွစ္ေပၝင္းရာနဲႚ ေထာင္နဲႚခ်ီၿပီး ေျမႀကီးထဲမွာရ်ိေနတာ မင္းတုိႚဆပ္ေဆာ့လို အခုပ်က္စီးကုန္ၿပီလိုႚ အေျပာမခံရေအာင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသန သမားေတြက အလုပ္စခန္းမွာ သိပ္ၿပီး ေစ့စပ္ေသခ်ာပၝတယ္။ အဲဒၝအတြက္ သူတိုႚကို အမ်ားႀကီး ခ်ီးကဵဴးရပၝတယ္။ အင္ဂဵင္နီယာက ပိုက္ဆံ ဘယ္ေလာက္ကုန္တယ္။ ဒီမွာတုိက္ၿပီးၿပီလိုႚ လက္ညႇိဳးထိုးျပသလို ေရွးေဟာင္းသုေတသနသမားကလည္း ပိုက္ဆံဘယ္ေလာက္ကုန္တယ္ ဒီမွာ ပုဆိန္အက်ိဳးလိုႚ ျပရတဲ့လူေတြပၝ။

(၄) ေရွးေဟာင္းသုေတသနမွာ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္ အၿမဲလုပ္ရပၝတယ္။ ဒီေနရာကတူးကြက္နဲႚ ဟိုေနရာက အလားတူတူးကြက္ ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္သင့္သလုိ ဒီႏိုင္ငံက တူးကြက္နဲႚ ဟိုႏိုင္ငံက အလားတူတူးကြက္ ႏိႈင္းယွဥ္သင့္ပၝတယ္။ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံရဲႚ အခက္အခဲက တျခားႏိုင္ငံက တုိးတက္ပံုနဲႚ ကြာလြန္းတယ္။ ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည္ဖုိႚလဲ မလြယ္ပၝ။ ဒၝကို လြန္ေျမာက္ဖုိႚ နည္းက ျပည္ပဆက္သြယ္ေရး လြယ္ကူဖုိႚနဲႚ ေငြေၾကး ျပည္စံုဖုိ႔ လုိပၝတယ္။ ဒၝကို အကဵယ္တဝင့္ စဥ္းစားဖုိႚ မလိုပၝ။ အခုအေျခအေနအရ ခက္ခဲေနတာသာ ျဖစ္ပၝတယ္။ လြန္ေျမာက္ႏိုင္စရာ အေၾကာင္းရွိပၝတယ္။

(၅) ေနာက္ဆံုးအခက္အခဲက တူးေဖာ္ေရးမွာ အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ ကြပ္ကဲမယ့္ လူမလုံေလာက္တာ ျဖစ္ပၝတယ္။ ကမၻာႏိုင္ငံႀကီးေတြရဲႚ ႀကီးမားတဲ့ တူးေဖာ္ေရးစခန္းေတြမွာေတာင္ ဒီအခက္အခဲမ်ိဳး ရွိတာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပိုၿပီး ႀကီးကဵယ္မယ္ထင္ပၝတယ္။ ႏိုင္ငံျခားနဲႚ ပူးတြဲၿပီး ေဆာင္ရြက္ရင္ ျဖစ္ႏိုစရာရွိတယ္။ ပူးတြဲေဆာင္ရြက္တာလဲ ရွိၿပီလိုႚသိရပၝတယ္။

(၆) တူးေဖာ္ေရးက ပစၥည္းထြက္လာတဲ့အခၝ အားကိုးေလာက္တဲ့ ဓၝတ္ခန္းရွိဖုိႚလိုတယ္။ တူးေဖာ္တဲ့အလုပ္ (Field Work) မွာ ႏိုင္နင္းသူ လိုသလို စစ္ေဆးတဲ့ (Lab Work) မွာ ထူးခၽြန္တဲ့လူ လိုပၝတယ္။

(၇) စစ္ေဆး႓ပီးတဲ့အခၝ အက်ိဳးအေၾကာင္းစံုေအာင္ ျပန္ေျပာရတယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ အစီရင္ခံစာေရးၿပီး ပုံႏိႈပ္ျဖန္ႚေဝရပၝတယ္။ ဒၝကိုမလုပ္ဘဲ မေနသင့္ပၝ။ အထူးသျဖင့္ ပညာရွင္ေတြက သိခ်င္လိုႚ ေစာင့္ရပၝတယ္။ အခုေျပာျပတဲ့အခ်က္ေတြကို မလုပ္ႏိုင္ေကာင္းလားလိုႚ အျပစ္ရွာတဲ့ သေဘာမပၝပၝ။ မပ်က္မကြက္ လုပ္သင့္တယ္။ ပူးေပၝင္းေဆာင္ရြက္ရင္ ျဖစ္ႏိုင္စရာရွိတယ္လို႔ ေဆြးေႏြးျခင္းသာ ျဖစ္ပၝတယ္။

ေဒၝက္တာသန္းထြန္း

B.A. (Hons), M.A., B.L., Ph.D., D.Lit(london)

(အဖြဲ႔ဝင္၊ ျမန္မာသမိုင္းေကာ္မရွင္)

စတိုင္သစ္မဂၢဇင္း။ အမွတ္ (၁၃၃)၊ ၾသဂုတ္လ၊ ၂၀၀၄ ထုတ္မွ ေဒၝက္တာသန္းထြန္း၏ “ေရွးေဟာင္းပစၥည္း ထိန္းသိမ္းေရး”ကို ျပန္လည္ကူးယူ ေဖာ္ျပတာျဖစ္ပၝတယ္။